Leven en werken in ‘het paradijs’

Omdat we naast het werken, het integreren in het werkveld ons ook een beetje moeten verdiepen in de cultuur en natuur van de omgeving zijn we een weekendje naar Zanzibar geweest. Op voorhand wist ik al wel dat het vlak naast Tanzania lag maar ik dacht dat de afstand te groot zou zijn voor een weekendje op en neer. Op de vragen of ik Zanzibar ging bezoeken antwoorde ik dus altijd, ‘nee, dat gaat niet lukken’. Maar gelukkig zit ik helemaal mis, het is super ‘dichtbij’ zelfs! Met de ferry ben je er binnen 2 uur en dan kan het genieten echt beginnen (voor zover ik dat nog niet deed in Tanzania).

Bij aankomst in Zanzibar hebben we een ‘spicetour’ geboekt en zijn we naar een plaatselijke boerderij gegaan om daar van de kruiden die moeder natuur ons geschonken heeft te genieten. Heel leuk om alle kruiden te zien groeien, vers te kunnen ruiken en zelfs vers te kunnen proeven. Onder andere hebben we de vanille plant gezien, lemon grass, nootmuskaat, kaneel en nog vele andere kruiden. Als afsluiter kregen we een demonstratie van iemand die de boom in klom om een kokosnoot te plukken die we uiteraard naderhand mochten proeven, van zowel het sap als de vrucht. De verse bananen, ananas, citroen en een sinaasappel waren de kers op de taart, heerlijk!

Daarna konden we naar het noorden van het eiland en daar is het echt adembenemend prachtig. Het blauw van de lucht en de zee op de foto’s is bij lange na niet het echte blauw wat je met het blote oog ziet. Nog nooit ben ik op zo’n mooi strand geweest, het witte zand is het witste zand wat ik ooit gezien heb en voor het eerst heb ik helder blauw zee water gezien. Zo helder dat ik m’n eigen voetjes kon zien. Ik waande me deze dagen dus op een paradijselijk, prachtig stukje van deze aardbol. Echt super afzien, haha. Naast het liggen op een strandbedje, af en toe op staan om wat te eten, om daarna dezelfde positie weer in te nemen op het strand bed hebben we natuurlijk ook wat actiefs gedaan. We zijn gaan snorkelen op een mooi plekje waar we veel vissen en een schildpad hebben gezien. Met een reddingsvest aan en een snorkel set op dobberden we een uurtje in zee om van de onderwaterwereld te genieten. Toen iedereen weer terug in de boot was geklommen werd en de één na de andere zeeziek. De terug weg was dus iets minder dan de heen weg maar ik heb nergens last van gehad gelukkig.

Weg gaan van deze heerlijke plek om weer terug te gaan naar de realiteit in Dar es Salaam is toch wel een beetje moeilijk. Hopelijk kan ik deze plek ooit nog eens bezoeken. Back to reality en de drukte in Dar es Salaam voor weer een weekje ervaring op de chirurgische kinderafdeling. Ik had van de andere studenten in huis al gehoord dat ik goed verwend ben op de oncologie afdeling, de afdelingen die ik nu te zien ga krijgen zijn minder mooi en minder goed voorzien van materialen. En jawel hoor, ze hadden gelijk.. de geur die je verwelkomt zegt al genoeg, ik ben op een chirurgische afdeling. Daarnaast is er weinig sprake van luxe, enkel alleen het hoog nodige, een bed dus. Op de oncologie hangt er bij ieder bed een zuurstofklok, hier heb ik er nog geen één zien hangen. Het enige luxe wat ze hebben is een ventilator boven het bed, maar daar is de vraag gelijk bij, werk het?
De kinderen zijn geweldig en laten je alles vergeten, dol enthousiast roepen ze de hele dag door ‘Mzungu picture’ naar me. Het liefst rennen ze met mijn camera de hele afdeling rond en aan het einde van m’n dienst kan ik van de 100 foto’s zeker 95 foto’s wissen van muren, benen, halve hoofden en voorwerpen die ik nog niet echt thuis kan brengen. Een chirurgische afdeling betekend voor mij ook weer een hoop nieuwe, soms onbekende ziektebeelden. Gelukkig heb ik momenten van ‘oh ja, dat was dat ziektebeeld met die symptomen’. Het is soms erg lastig om alles goed te kunnen volgen. Van de week bijvoorbeeld, bij de dokters ronde over de afdeling liepen er 11 dokters, assistenten en nog heel wat andere mee. Ik hobbel daar braaf achteraan en probeer soms een Engels woord op te vangen. Soms heb ik even geluk, het gesprek begint in het Engels, ik spits m’n oren en probeer zo goed moeilijk te volgen wat er gezegd woord. Maar voor ik mijn hersens de opdracht kan geven om het Engels naar het Nederlands te vertalen zijn de dokters alweer over gestapt in het Swahili, I’ll give up! Gelukkig zijn er een aantal assistenten die de blik om hulp in m’n ogen opvangen en proberen het zo goed mogelijk in het Engels uit te leggen. Van de week liep er op de chirurgische afdeling ook een student uit Duitsland mee waar ik ook veel van heb kunnen leren. De Nederlandse woorden lijken toch aardig op die Duitse woorden, waar onze ‘buren’ al wel niet handig voor zijn!

De variatie aan ziektebeelden is enorm op deze afdeling. Waar ik gewend ben hart, longen en nieren op 1 afdeling te hebben liggen, neurologie en neurochirurgie bij elkaar te hebben, ligt hier alles bij elkaar. Een rondje op de afdeling laat je een hypospadie zien, een teratoom, Tetralogie van Fallot, spina bifida, verschillende soorten stoma’s, Hirschsprung en ik kan zo nog wel een tijdje door gaan. Mijn hersens maken overuren met alle ziektebeelden met de bijbehorende symptomen en behandelingen kloppend te maken, geweldig dus!
Het is mooi om te zien dat er wordt gewerkt met de middelen die je voorhanden hebt. Een oude 19 liter water fles wordt als naalden container gebruikt, patiënten hebben geen naambandje maar gewoon een stuk pleister met de naam er op, stuwbanden worden gemaakt van latex handschoenen en de spalken worden hier gemaakt van karton met een gaasje er tussen.

De dinsdagen en vrijdagen zijn de OK dagen, dan plannen ze alle operaties in en ik kan je zeggen er is een behoorlijke wachtlijst omdat het hele Muhimbili ziekenhuis maar één OK complex heeft, eerlijk zullen ze alles moeten delen. Het spreekuur voor de OK is gemaakt om te kijken welke patiënten eerst kunnen en welke nog wel even kunnen wachten. Het kan dus zijn dat je een dag hebt moeten reizen om naar het ziekenhuis te kunnen komen en de dokter je weer terug stuurt omdat het nog niet zo erg is dat je gelijk voor OK mag. De week daarop kan je dan weer terug komen..
Misschien moeten wij minder klagen in Nederland over alle wachtlijsten, het is hartverscheurend om al die mensen op de grond te zien wachten, met de kennis dat ze gewoon weer weg gestuurd kunnen worden. Dan pas kom je erachter hoe goed georganiseerd wij het hebben met mensen die je bellen en oproepen om voor OK te mogen of voor een controle afspraak. Ondanks dat ik me al maanden bevind in de Afrikaanse cultuur is dat iets wat niet gaat wennen.

Na een heerlijk weekend ontspannen met de meiden in het huis, lekker uiteten geweest te zijn op een mooi plekje hier in Dar es Salaam en gewerkt te hebben aan het bruinen van onze witte melkflessen stonden we maandag morgen weer fris en fruitig op de dallah dallah te wachten. Ik kan je zeggen, dat is echt een feestje dat ritje in dat busje. Echt het hoogtepunt van m’n dag… Nooit, maar dan ook nooit meer zal ik klagen over een volle bus, een opgepropte metro of dat ik moet staan in de trein. Gelukkig kunnen we er elke keer weer hard om lachen en brengt het ons van A naar B (voor maar 0,20 eurocent!!!!) wat toch ook niet al te onbelangrijk is.

De afdeling waar ik van de week heb gestaan zou minder een cultuurshock voor me moeten zijn dacht ik, maar niets is minder waar. De brandwonden op de afdeling plastisch chirurgie brachten me met m’n gedachten weer terug naar Tamale, naar Huseina en Mariam. Maar nu waren het geen 2 kleine, lieve, schattige meisjes maar 21 kleine, lieve, schattige kinderen… En daar kwamen ze al, de tranen waren er al voor ik er erg in had. Bij het zien van het vele verband wat bij sommige kinderen meer dan 75% van het lichaam bedekt moest ik moeite doen om m’n tranen weg te slikken. Bij sommige kinderen kon ik het gezicht niet meer zien, waren de hele armen en benen totaal ingepakt en zeker 80% heeft een katheter omdat het vuur of het water het daarbeneden behoorlijk heeft verwoest. De hoofdverpleegkundige wist me te vertellen dat sommige kinderen hier een jaar kunnen liggen vanwege de ernst van de brandwonden. Omdat de meeste gezinnen in één kamer leven; eten, slapen, spelen, koken en werken is het ontstaan en oplopen van brandwonden sneller gebeurd dan je denkt.

Ik mocht met William mee lopen en assisteren met het verzorgen van de brandwonden. De ene dag hebben we 10 kinderen kunnen verzorgen en de dag daarna 14. Het zijn er te veel, te veel voor op 1 dag, te veel voor 1 persoon, te veel voor je hart. Op een gegeven moment weet je bij het zien na het uitpakken van de wonden niet meer waar je moet beginnen. Daarbij huilen, schreeuwen en gillen sommige kinderen zo intens en indringend dat je even naar buiten moet om je nulpunt weer te kunnen vinden voordat je weer verder kan. De eerste dag heb ik veel geassisteerd, het werken is praktisch hetzelfde als in Ghana. Het grote verschil is dat het meeste verband hier door het ziekenhuis wordt betaald in tegenstellig tot in Ghana.
Mijn hart maakte letterlijk een sprongetjes van opluchting toen ik zag dat William orale spuitjes met morfine aan het optrekken was. Het verzorgen blijft een pijnlijk moment voor de kinderen maar als het maar een beetje minder kan is dat alleen maar goed. Ik kon geen foto’s maken, ik vond het ethisch niet verantwoord om het te doen en ik denk dat ik er niemand van jullie een plezier mee zou doen. Ik weet dat je niet altijd alles kan voorkomen bij kinderen, maar beloof me één ding; pas alsjeblieft op met hete dranken en vuur. Alle wonden doen pijn maar een brandwonden moet iedere keer weer keer op keer opnieuw schoongemaakt en verbonden worden en dat laat die kinderen door helse pijnen gaan.

Het contrast is dan soms zo groot, leven en werken in ‘het paradijs’ Tanzania. Voor vele gezinnen is Tanzania een prachtige plek om te wonen, te werken en te leven. Dar es Salaam is een bruisende, levendige stad waar elke hoek van de straat wel iets moois met zich mee brengt. Voor mij is het zo, ik zal het eerlijk toegeven, een cocktail op het dak van ‘Shooters’ met als uitzicht de skyline en een dagje strand waar ik heerlijk van kan genieten omdat ik me die luxe kan permitteren. Een huis waar ik kan verblijven met een kok, een zwembad en WIFI (wat heb ik dat gemist, ongelimiteerd internetten!!) maakt een zware, emotionele werkdag zoveel dragelijker. En tegelijkertijd voel ik me schuldig, dat ik iets heb om naar terug te keren, een veilige haven, een uitlaat klep met belachelijk veel luxe! Terwijl er zoveel mensen zijn die ik achterlaat in het ziekenhuis die praktisch niks hebben, alleen elkaar. Ik vind dat contrast soms heel lastig. Ik geniet van het werken met weinig, met de collega’s van een andere cultuur en de kinderen die met één glimlach jou dag al goed kunnen maken. Ik vind het nu niet erg meer om te stinken en te plakken van het zweet door de warmte of eindeloos te moeten wachten. Maar ik weet ook dat ik het fijn vindt om een frisse duik in het zwembad te nemen na een zweterige dallah dallah rit, een fijn gesprek via skype met het thuisfront en de mogelijkheid zoveel te eten als je maar kan. Zou een combinatie een mogelijkheid zijn, of sta je er dan te ver vanaf?

Ik vind het heel moeilijk voor te stellen dat volgende week m’n laatste week alweer is in Tanzania, deze eerste 3 weken zijn echt voorbij gevlogen. Ik hoop de laatste week nog meer te kunnen genieten dan dat ik nu al doe, want het is hier echt geweldig.

Liefs Annemiek